Voor u ligt de Programmabegroting 2020 inclusief meerjarenbegroting tot en met 2023. Nadat uw raad de Kadernota 2020 in juni jl. heeft vastgesteld, zijn de daarin vastgestelde kaders in de programmabegroting verder uitgewerkt. De begroting wordt in de raad van 12 november vastgesteld. In de Kadernota en de Programmabegroting staat het collegeprogramma 'Energiek door samen doen' centraal. Drie pijlers vormen de basis van dit programma:

1. Wij schrijven zwart in 2021
2. Mooie duurzame woongemeente
3. Zorg voor elkaar

Dit is de kern van het programma, waar we met z’n allen aan werken, vanuit een duurzaam financieel perspectief.

ad1. Wij schrijven ‘zwart’ in 2021
Wij zijn verheugd om te mogen constateren dat wij na vaststelling van de jaarrekening 2018 ‘zwarte cijfers’ schrijven. Daarmee hebben wij sneller dan verwacht aan dit speerpunt voldaan! De gemeente Beuningen heeft haar huishoudboekje weer op orde en dat willen we graag zo houden. De financiële ruimte in de begroting neemt toe maar de omvang van de reservepositie is  beperkt. Beuningen blijft daarom een behoedzaam en solide beleid voeren, om de gemeente financieel te versterken. In deze programmabegroting continueren we het spaarprogramma om ons weerstandsvermogen te verbeteren. De gemeenteraad is onlangs gestart om door middel van het kernwaardentraject antwoord te geven op de vraag “wat voor gemeente willen we zijn?” Op basis van de geformuleerde kernwaarden kan een vertaalslag worden gemaakt wat deze waarden betekenen voor de (te maken keuzes met betrekking tot de) strategische agenda en speerpunten van de gemeente. De opgaven waar Beuningen voor staat en de uitkomsten van de strategische agenda maken dat Beuningen moet blijven investeren om in de toekomst gezond te blijven.

ad2. Mooie duurzame woongemeente
Wij willen een plezierige woongemeente zijn met een rijk verenigingsleven, een adequaat voorzieningenniveau en een divers woningaanbod. Daar hoort een mooie openbare ruimte bij. De energietransitie, klimaatadaptatie, maar ook de leefbaarheid van onze wijken vragen de komende jaren een grote inspanning.

In de gemeente Beuningen benaderen wij de toekomst integraal en op wijkniveau met het programma ‘Wijken van de Toekomst’. In dit programma, met als rode draad de warmtetransitie, maken we wijken niet alleen aardgasvrij, maar pakken we ook andere opgaven op het gebied van de openbare ruimte aan. Het programma ‘Wijken van de Toekomst’ is in 2021 gereed. Om alle wijken in Beuningen voor uiterlijk 2050 aardgasvrij te maken moeten we de openbare ruimte grootschalig vernieuwen. Om deze vernieuwing te bekostigen maken we de komende jaren middelen vrij in de gemeentelijke begroting. We werken daarbij toe naar een meerjarenaanpak, ook voor de oudere wijken.

Wij zijn ‘koploper’ in de regio op het gebied van duurzaamheid met ons programma 'Energiek Beuningen'. De manier waarop wij van onderop de energietransitie hebben vormgegeven zetten we voort. Voor het aankomende jaar gaan we verder met het uitwerken van de plannen van Zon & Wind. Ook op andere vlakken staan we niet stil. De duurzaamheidslening heeft een nieuwe vorm gekregen. Hierdoor is deze breder (levensloopbestendig wonen, sanering asbestdaken) en met cofinanciering van de provincie ook voor het komende jaar weer beschikbaar. Daarnaast willen we de vergroening van de leges verder uit werken om investeren in duurzaam wonen aantrekkelijker te maken.
In 2020 geven we verdere invulling aan de Regionale Energiestrategie. Hieruit komen verschillende regionale en lokale maatregelen voort. Ook gaan we aan de slag met de Regionale adaptatiestrategie. Tot slot willen we een begin maken met de opgave om circulair en klimaatneutraal in te kopen als gemeente. 

ad.3 Zorg voor elkaar
De decentralisaties in de zorg zijn in onze gemeente goed geland. We hebben er hard aan gewerkt om de zorg en de gewenste ondersteuning beschikbaar en betaalbaar te houden. Van onze inwoners wordt veel verwacht (eigen kracht, zelf-regie, mantelzorg, vrijwilligerswerk). Daarnaast staan ontwikkelingen op stapel als beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Wij zetten in op zorg voor elkaar, zijn alert op eenzaamheid, werken samen en wijkgericht en willen dat inwoners volwaardig meedoen in onze samenleving.
Vanaf 2021 wordt het Beschermd Wonen en maatschappelijke opvang gedecentraliseerd. We zijn regionaal en lokaal volop bezig om ons hierop voor te bereiden. Het gaat hierbij om forse bedragen voor zorg, waarbij we in het nu voorliggende scenario een ‘financieel nadeelregio’ (regio Nijmegen en Rivierenland) zijn van circa € 13 miljoen. Bij het opmaken van deze programmabegroting zijn de financiële effecten voor onze gemeente nog niet bekend.
Naast regionale inzet is het ook nodig om een lokale aanpak te ontwikkelen zodat deze groep straks lokaal kan deelnemen aan de samenleving. We werken op basis van een ZonMw subsidie aan deze lokale aanpak en we komen nog met een plan van aanpak voor de ‘sociale inclusie van mensen met een psychische kwetsbaarheid’. In 2020 blijven we hieraan werken en willen we diverse activiteiten ontwikkelen voor deze doelgroep (denk aan ontmoeting, dagbesteding, signalering etc.).

Naast deze drie speerpunten uit het collegeprogramma hebben wij ook aandacht voor 'Integrale Veiligheid en Ondermijning'. Georganiseerde criminaliteit ondermijnt het lokale gezag, verslechtert veiligheid en leefbaarheid en levert schade op voor ondernemers. Wij beschouwen ondermijning als een risico voor het bestuur en de samenleving. Onlangs is het Integraal Veiligheidsplan Tweestromenland 2019-2022 vastgesteld met 'nieuwe ondermijningsprojecten’. In 2020 heeft dit onze nadrukkelijke aandacht. Dit betekent dat we op dit terrein extra inzetten zowel qua capaciteit als in de communicatie. We actualiseren ons beleid zodat we voldoende basis hebben om handhavend op te treden als dit nodig is.

De Omgevingswet treedt op 1 januari 2021 in werking. Iedereen wil wonen, werken, ondernemen en recreëren in een aantrekkelijke leefomgeving. Daarvoor is overzichtelijke wet- en regelgeving nodig die aansluit bij de praktijk: de Omgevingswet. Deze wetswijziging heeft als gevolg dat we gaan werken met nieuwe producten en processen die anders zijn ingericht. Naast het opstellen van een omgevingsvisie en een omgevingsplan is er budget nodig voor ICT en het opnieuw inrichten van processen met stakeholders als ODRN. Hiervoor moeten middelen beschikbaar komen, de hoogte is afhankelijk van het (nog door de raad vast te stellen) ambitieniveau.

Bij de begrotingsbehandeling 2018 heeft de gemeenteraad ingestemd met het beschikbaar stellen van een krediet voor de nieuwbouw van basisschool De Dromedaris. Daarbij is de kanttekening geplaatst dat de ‘nut en noodzaak’ van eventuele nieuwbouw in de raad moet worden vastgesteld. Onlangs is het integraal huisvesting plan (IHP) gepresenteerd met daarin de mogelijke realisatie van de nieuwe Dromedarisschool. In het voorjaar van 2020 volgt een uitvoeringsagenda van het IHP.

In het collegeprogramma hebben wij opgenomen dat we samen met andere partners een toekomstvisie gaan opstellen voor het gebied de Groene Heuvels en haar omgeving. Deze visie richt zich op recreatie, toerisme, duurzaamheid, landschapsontwikkeling en natuur. Doel is het gebied recreatief aantrekkelijker maken. Dit komt de verblijfsrecreatie op de Groene Heuvels ten goede. Het traject gaat enkele jaren in beslag nemen. Bij dit project komen veel lijntjes samen en om dit goed te laten verlopen trekken we voor de duur van het project externe ondersteuning aan.

In 2020 starten wij een interactief proces met inwoners en ondernemers van het winkelcentrum de Klef in Ewijk. Het doel is om samen tot een plan te komen voor het versterken van de ruimtelijke- en verblijfskwaliteiten van het winkelcentrum.

In ons collegeprogramma staat dat we een innovatiefonds gaan inrichten met als doel om vernieuwingen op het gebied van sociaal, maatschappelijk en economisch gebied te bevorderen. De gemeente wil hier samen met partners op innovatief gebied financieel aan bijdragen. In 2020 gaan we aan de slag met het opzetten van dit innovatiefonds.

In deze programmabegroting gaan wij uit van een stijging van de kosten voor de directe ambtelijke uren van 7% voor 2020 (nieuwe cao gemeenteambtenaren) en 5% voor de jaren 2021 tot en met 2023.

In enkele programma’s is fondsvorming opgenomen in het kader van het onderhoudsplan gemeentelijke gebouwen. Deze vaak hogere fondsvormingen zijn voorlopig van aard en gebaseerd op de inspecties van de gemeentelijke gebouwen die dit jaar heeft plaatsgevonden. Het nieuwe ‘onderhoudsplan gebouwen’ wordt nog opgesteld en wordt in het voorjaar 2020 aan de gemeenteraad aangeboden.  Vooruitlopend op dit plan zijn de hogere fondsvormingen opgenomen. Na vaststelling van dit plan worden deze fondsvormingen, daar waar nodig, aangepast.

Het Besluit Begroting en Verantwoording schrijft voor dat alle mutaties met de reserves als resultaatbestemming op één product worden verantwoord. Dit product valt onder het programma "overige eigen middelen". De saldi per 1.1.2019 van de bestemmingsreserves, zoals die voortvloeien uit de vastgestelde programmarekening 2018, worden functioneel opgevoerd in 2019. Deze staan op de verschillende programma’s, terwijl de bijbehorende bijdrages ten laste van de bestemmingsreserve bij het programma "overige eigen middelen" zijn opgenomen.
In 2020 vallen deze eenmalige budgetten 2019 weg en dat leidt tot grote verschillen tussen de begrotingen 2019 en 2020, verdeeld over diverse programma’s. Per saldo werkt dit budgettair neutraal. De budgetten vallen vrij, maar ook de bijdrages uit de reserves vallen weg.
Het verschil bij het product mutaties reserves ten opzichte van 2019 is in totaliteit € 2.615.000 “nadelig” en is dus veroorzaakt door de in 2019 geraamde eenmalige bijdragen uit diverse bestemmingsreserves. Verdeeld over de verschillende programma’s staat daar bij de verschillenanalyses 2019-2020 in totaliteit eenzelfde bedrag juist als “voordeel”.

Het integrale overzicht van alle ontwikkelingen en maatregelen ziet u verderop in deze programmabegroting. In financiële zin ziet de meerjarenbegroting er als volgt uit:

Tot slot nog iets over de ontwikkeling van woonlasten. De begroting van onze gemeente is de komende jaren financieel in evenwicht. De cijfers voor de periode 2020-2023 laten zien dat we meer financiële ruimte krijgen. Het college kiest ervoor de stijging van de OZB voor 2020 te beperken tot 1.5% in plaats van 3.0%. De afvalstoffenheffing en rioolheffing moet kostendekkend zijn. Dit betekent dat de rioolheffing in 2020 stijgt met € 15 per aansluiting. De afvalstoffenheffing stijgt volgend jaar met € 20,- per aansluiting.

College van burgemeester en wethouders